ШЫҰ саммиті: Бұл сапар Қытай мен Қазақстан арасындағы жан-жақты стратегиялық серіктестікті нығайтады

ҚХР төрағасы Си Цзиньпин Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаевтың шақыруымен 2024 жылғы 2 шілдеден 4 шілдеге дейін Қазақстанға мемлекеттік сапармен келеді. Сапар аясында ол ШЫҰ Астана саммитіне қатысады. Бұл оның 2022 жылдың қыркүйегіндегі сапарынан кейінгі екі жылдан аз уақыт ішінде Қазақстанға екінші сапары болмақ. Яғни, Қазақстан Қытай төрағасы Си Цзиньпиннің COVID-19 пандемиясынан кейін екі рет барған жалғыз елі болмақ. Жоғарыда айтылғандар Қытай-Қазақстан қарым-қатынасының жоғары деңгейі мен ерекшелігін толық көрсетеді. Сапар барысында екі мемлекет басшылары екіжақты қарым-қатынастар, түрлі салалардағы ынтымақтастық және халықаралық және өңірлік мәселелер бойынша пікір алмасады, сондай-ақ екіжақты қарым-қатынастарды дамыту үшін жаңа стратегиялық жоспарлар мен келісімдер әзірлейді, бұл жақсылыққа қуатты серпін береді. Қытай мен Қазақстан арасындағы мәңгілік жан-жақты стратегиялық серіктестікті дамытады.

ҚХР төрағасы Си Цзиньпиннің мемлекеттік сапары Қытай мен Қазақстан арасындағы мәңгілік жан-жақты стратегиялық әріптестік қарым-қатынастары тарихының жаңа бетін ашады. Осыдан 32 жыл бұрын дипломатиялық қарым-қатынастар орнағаннан бері екі мемлекет басшыларының жетекшілігімен және қамқорлығымен Қытай мен Қазақстан қарым-қатынастары үздіксіз дамып, мәңгілік жан-жақты стратегиялық әріптестік ретінде тарихтағы ең жоғары деңгейге көтерілді. Екі ел арасындағы барлық деңгейдегі ынтымақтастық тетіктері бірқалыпты жұмыс істейді. Қытай өз кезегінде Қазақстанды «Жаңа Қазақстан» даму стратегиясын жүзеге асыруда қолдайды. Төраға Си Цзиньпиннің сапары Қытай мен Қазақстан қарым-қатынасының Қытай дипломатиясындағы айрықша маңыздылығын көрсетеді және саяси өзара сенімді одан әрі арттырып, екі ел арасындағы дәстүрлі достықты нығайтып, екі ел арасындағы мәңгілік жан-жақты стратегиялық серіктестіктің жаңа даму жоспарын бірлесіп әзірлеуге мүмкіндік береді. 

Төраға Си Цзиньпиннің мемлекеттік сапары «Бір белдеу, бір жол» қытай-қазақ бірлескен құрылысында жаңа прогреске қол жеткізуге мүмкіндік береді. Қазақстан – «Бір белдеу, бір жол» бастамасы алғаш жарияланған аймақ. Қытай мен Қазақстанның «Бір белдеу, бір жол» жобасын бірлесіп құрудағы ынтымақтастығы бастапқыда берік іргетасқа ие болды және жаһандық ауқымдағы ынтымақтастықтың үлгісі мен бағдарын белгілеп, жемісті нәтижелерге қол жеткізді. Қытай мен Қазақстан арасындағы сауда көлемі 2023 жылы 41 миллиард АҚШ долларына жетіп, бір жыл бұрынғымен салыстырғанда 32%-ға өсті және Қытай Қазақстанның ең ірі сауда серіктесі болды. Биыл қаңтар-мамыр айы аралығында екі жақ арасындағы сауда көлемі 17,62 миллиард долларға жетіп, өткен жылғыдан 18 пайызға артып, жақсы өсу қарқынын сақтап қалды. 30 сәуірдегі мәлімет бойынша, биылғы «Қорғас» және «Алашанькоу» бақылау-өткізу бекеттері арқылы өтетін Қытай-Еуропа жүк пойыздарының саны 5 мыңнан асты, бұл дүние жүзіндегі жаһандық өнеркәсіптік тізбектер мен жеткізу тізбегінің тұрақтылығын сақтауда маңызды рөл атқарады. Екі жақтың автомобиль өндірісі, трансшекаралық электронды коммерция және жаңа энергетика сияқты жаңа салалардағы ынтымақтастығы артып келеді және екі арада жаңа ынтымақтастық нүктелері құрылуда. Шыңжаңдағы пилоттық еркін сауда аймағы өзінің орналасу артықшылықтарын толығымен пайдаланып, Қытай мен Қазақстан арасындағы «Бір белдеу, бір жол» құрылысының жоғары сапалы бірлескен құрылысына және Еуразиялық халықаралық көлік дәлізінің құрылысына оң үлес қосады. Бұл сапар екі ел арасындағы даму стратегияларының сәйкестігін тереңдетіп, «Бір белдеу, бір жол» қытай-қазақ бірлескен құрылысының келесі «алтын онжылдығы» басталатын болады.

Төраға Си Цзиньпиннің мемлекеттік сапары екі ел халықтары арасында жаңа байланыстар орнатуға бағытталған. Қытай мен Қазақстан – ортақ таулар мен өзендермен, ортақ мүдделермен байланыстырылған, тағдыры ортақ қауымда тоғысқан дос, көршілес елдер. Достық байланыстардың мыңжылдық тарихын бөлісетін біздің халықтарымыз Ұлы Жібек жолының тамаша дәуірінің куәсі болып табылады. Соңғы жылдары екі ел арасындағы гуманитарлық және мәдени алмасулар одан әрі тереңдеп, білім, ғылым, мәдениет, туризм, археология, БАҚ және басқа да салалардағы ынтымақтастық жемісті нәтижелер әкелді. Қытай мен Қазақстан арасындағы өзара визасыз режим туралы келісім күшіне еніп, мәдени орталықтарды құру жеделдеуде. Қазақстанда бірінші Лу Бань шеберханасы ашылды, қытайлық дәстүрлі медицина орталығы жергілікті халыққа қызмет көрсетеді, Сиэ филиалы ашылды.

Қытайдың Солтүстік-Батыс Политехникалық университеті мен Қытайдағы Қазақстан туризмі жылының ашылу салтанаты Бейжіңде сәтті өтті. Екі ел арасындағы гуманитарлық және мәдени ынтымақтастықтың ілгерілеуі барған сайын кеңейіп, достық іргетасы нығайып келеді. Бұл сапар Қытай-Қазақстан мәдени алмасулары мен ынтымақтастығын одан әрі тереңдетіп, екі халық арасында жаңа көпір салады.

Төраға Си Цзиньпиннің мемлекеттік сапары Қытай-Қазақстан халықаралық ынтымақтастығын жаңа деңгейге көтереді. Қазіргі әлем өткен ғасырда байқалмаған терең өзгерістерді бастан кешуде, ал жаһандық қоғамдастық хаоста. Қытай мен Қазақстан бүкіл адамзаттың ортақ құндылықтарын белсенді түрде ілгерілете отырып, адамзат тағдыры ортақ қоғамдастық тұжырымдамасын үнемі жүзеге асырып, Жаһандық даму бастамасын, жаһандық қауіпсіздік бастамасын және жаһандық өркениет бастамасын жүзеге асыру үшін күш біріктіреді. Екі ел БҰҰ, ШЫҰ, АӨСШК және Қытай-Орталық Азия форматы сияқты көпжақты ұйымдар аясында біржақтылыққа, гегемонияға және қорқытуға қарсы нақты ұстанымды қолдай отырып, халықаралық әділеттілікті қамтамасыз ету және жаһандық басқаруды ілгерілету үшін тығыз ынтымақтастықты жалғастыруда. Осы сапар арқылы екі ел дамушы елдердің ортақ мүдделерін қорғау үшін халықаралық істердегі үйлестіру мен ынтымақтастықты нығайтып, неғұрлым әділ де ұтымды жаһандық басқару жүйесін құруға «Қытай-Қазақстанның үлесін» қосады.

Уақыт сынынан өткен Қытай-Қазақстан қарым-қатынастары нықтай түсті. Қытай Қазақстанмен осы сапарды мүмкіндік ретінде қабылдап, мемлекет басшыларының жетекші рөлін атқаруды жалғастыра отырып, «Бір белдеу, бір жол» құрылысын сапалы салуды басты бағыт ретінде көрсетуге, дәстүрлі достықты жалғастыруға, саяси өзара сенімді тереңдетуге, өзара тиімді ынтымақтастықты кеңейтуге және өзара сенімнің жоғары деңгейімен сипатталатын ортақ тағдырлы қытай-қазақ қоғамдастығын бірлесіп құруға және қытай-қазақ қатынастарының келесі «алтын отыз жылын» жасақтауға дайын.

Сапар аясында төраға Си Цзиньпин Астанадағы ШЫҰ саммитіне де қатысады. Қытай ұйымның одан әрі дамуына жәрдемдесу, халықаралық жағдайға қосымша тұрақтылық пен оң серпін беру, сондай-ақ ұйымның қалыптасуына ықпал ету мүдделері үшін ШЫҰ-ға мүше басқа мемлекеттермен ынтымақтастықты, өзара сенімді және көп қырлы ынтымақтастықты нығайтуға күш салуға әзір. 

23 жыл бұрын құрылған күннен бастап ШЫҰ халықаралық жағдайдың шиеленісуіне батыл қарсы тұрып, өзара сеніммен, пайдамен, теңдікпен, мәселелерді кеңесу арқылы шешуге ұмтылумен, өркениеттердің әртүрлілігін құрметтеумен сипатталатын «Шанхай рухын» белсенді түрде алға тартты және бірлескен даму жолындағы қозғалыс пен саясат, қауіпсіздік, экономика және басқа салалардағы ынтымақтастықты үнемі тереңдете түсті. Бірлескен күш-жігердің арқасында ШЫҰ әлемдегі ең көп халқы, орасан зор экономикалық әлеуеті және географиялық аумағы бар әлемдегі ең ірі трансаймақтық халықаралық ұйымға айналды. Оның дамуы аймақтағы бейбітшілікті, қауіпсіздік пен тұрақтылықты сақтауға маңызды үлес қосуда. ШЫҰ тұжырымдамасы халықтың жүрегінен тереңірек орын алған сайын, «ШЫҰ отбасы» одан әрі өсіп, оның халықаралық және аймақтық істердегі рөлі арта түседі, бұл тұрақтылық пен бейбітшілікті сақтауға, Еуразия құрлығында және бүкіл әлемде ортақ гүлденуге оң қуат береді.

ШЫҰ-ның негізін қалаушы елдер ретінде Қытай мен Қазақстан ұйым аясында тығыз ынтымақтастықта және ШЫҰ-ның дұрыс жолда ұзақ мерзімді, салауатты және тұрақты дамуын ілгерілетуде маңызды рөл атқарады. 2023 жылдың шілдесінен бастап Қазақстан ШЫҰ-ға төрағалық етеді және төраға ретінде ШЫҰ-ның негізгі салалардағы қызметін арттыруға бар күш-жігерін салды. Қытай Қазақстан тарапының жұмысын жоғары бағалайды және Саммиттің жемісті нәтижелерін ілгерілету, ШЫҰ-ны жетілдіру және реформалау бойынша жұмысты жалғастыру, сондай-ақ ШЫҰ-ға көбірек ықпал ету мақсатында әртүрлі секторлардағы ынтымақтастықты нығайту үшін басқа мүше мемлекеттермен жұмыс істеу, аймақтағы қауіпсіздікті, тұрақтылықты, дамуды және жандануды жеделдету бағытындағы істерін қолдайды.