Басты үш құндылықты құнттамаса болмайды

Мемлекеттік рәміздер – Ту, Елтаңба, Әнұранды қастер тұту парыз екенін адам санасына бала кезінде сіңдірмесе, есейген шағында бәрі кеш болуы ықтимал. Ондай келеңсіздікті өз көзімізбен көрмесек, бұлай демеуші едік, деп хабарлайды JANABASTAU.KZ ақпарат агенттігінің тілшісі.

Көкбайрағымыз көкте желбіресін

Тәуелсіз елде тәуір жүруге тиіс бұқара Туды тулақша сүйреп әлек. Мысалы, 2012 жылы Талдықорған қаласындағы облыстық әкімдік жанында кәдімгі көкбайрағымыз қоқыс таситын сүйретпе қанарға айналды. Сол жылы Атырау қаласындағы облыстық прокуратура жанында қоқыс жинап жүргендер де осы бір қастерлі дүниемізді қап қылып алды. Одан бұрын Азияда ойындарында қазақстандық жанкүйерлер Туды табанасты етіп, соның үстінде қиқуға басқан-ды.

Мұндай көрініс Шымкент қаласында да қайталанды. Атап айтқанда, қалалық әл-Фараби аудандық сотының 08.07.2015 жылғы үкімімен Туды қап еткен Талғат Биболат пен Гауһар Калдыбаева ҚР ҚК-нің 372-бабымен кінәлі деп танылып, 100 АЕК айыппұл арқалады. Одан бір жыл өткеннен кейін қостанайлық Ольга Шумилова да көкбайрақты қалай болса солай қоқысқа тастай салғаны үшін қатаң сөгіс алды.

Сонымен тына қойсақ, бір сәрі. Жоқ, өйтпедік. 2022 жылы Алматы қаласының Жетісу ауданындағы Бөкейханов көшесінде Туды сүйретіп сенбілікке шыққан жұрт ол әрекеттеріне наразылық танытқандарға «қап тападық» деп ақталды.

Елтаңбаңды ен-таңбам деп білгейсің

Бұл пенде дегеніңе дауа жоқ екен. Мемлекеттік туға салып тасыған қоқысқа енді өзіміздің Елтаңбамызды лақтыра салатын болдық. Оған да мысал жеткілікті. 2017 жылы Павлодар қалалық соты мен облыстық спорт басқармасының ғимараты жанындағы құрылыс қалдықтарының арасында бір Елтаңба жатты. Оған кінәлі адам «мемлекеттік рәмізді қорлады» деген айыппен қылмыстық жауапкершілікке тартылып, 4,5 млн теңгедей айыппұл төлеуі немесе 2 жылға сотталуы кәдік.

2021 жылы да сол өңірдің Ақтоғай ауданындағы қоқысына бір емес, екі Елтаңба тасталды. Оның бейнежазбасы сайттарға жарияланғанмен, ондай сорақылыққа кімнің дәті барғаны тағы айтылмады.

2022 жылдың шілдесінде тағы да сол Павлодардағы қоқыстан экологтар және екі Елтаңбаны тапты. Сынбаған, бүлінбеген қалпында алюминий зауытынан 10 шақырым жерде үйілген құрылыс қалдықтарының арасында жатыр екен.

Енді басқа өңірге ойыссақ, 2024 жылы әлеуметтік желіге Талғар қаласындағы қоқыс арасында әлгіндей бір-екі емес, бірнеше Елтаңбаның жалтырап жатқаны туралы видео жарияланды. Дәл сол жылы Қызылордадағы бір қоқыс жәшігінен де бүтін Елтаңбаның шеті қылтиып тұрды.

Біздің мақсат Мемлекеттік рәміздердің қай облыстағы қоқысқа көбірек жиналғанын тізбектеу емес. Тек құндылығын құнттамағандарға тәубасын танытатын жаза қолданылса дейсің. Өйткені елімізде ондай арнаулы бап жоқ емес, құзырлы органдар кеңсесінде тайға таңба басқандай етіп ресімделіп-ақ тұр. Тиісті жаза «Қылмыстық Кодекстің 372-бабы («Мемлекеттік рәміздерді қорлау») бойынша 3 мың АЕК-ке дейінгі мөлшерде айыппұл салуға не сол мөлшерде түзеу жұмыстарына не 900 сағатқа дейінгі мерзімге қоғамдық жұмыстарға тартуға не 2 жылға дейiнгi мерзiмге бас бостандығын шектеуге не сол мерзiмге бас бостандығынан айыруға» деп тұрып шұбырта көрсетілген. Тек соны кінәлілердің бәріне бірдей қолдансақ игі. Одан бөлек, тозған дүниені төрде сақтауға болмайтынын ескергендерге ескірген рәмізді қалай жою керектігін де біле жүрген абзал. Ол былай: өртеу, балқыту, 2,5 шаршы сантиметрден аспайтын мөлшерде майдалап бөлшектеу, ұсақтау, қалыпсыз массаға немесе ұнтақ күйге айналдыру шарт. Туды қанар, Елтаңбаны тұтасымен тұрмыстық қалдық еткеннен сол тиімдірек.

Әнұранды жатқа білесіз бе?

Еуропа елдерінің көбі Қазақстанды британдық сайқымазақ Саша Барон Коэннің «Борат» фильмі арқылы танитынға ұқсайды. Өйткені талай спорттық сайыста біздің Әнұранның орнына сол кинодағы әуен қойыла берді. Еске сала кетсек, 2012 жылы Кувейттегі додада 1-орын алған қазақстандық спортшы Мария Дмитренконы марапаттау рәсімінде сол ән қосылған болатын. Сондай жағдай одан бір жыл бұрын Парижде өткен әлемдік ауыр атлетика чемпионаты кезінде де болған. Ол енді Кувейттегіден шүкірлеу. Әйтеуір «Бораттікі» емес, өзіміздің ескі Әнұранымыз ойнап тұрды.

Өкінішке қарай, бұл тақырыпшамыз аталған екі келеңсіздікпен түйінделмейді. Қараңыз...

• 2013 жылы Жоғары хоккей лигасы «Тверь» хоккей клубы мен қарағандылық «Сарыарқа» командасы арасында болған матч алдында Қазақстанның Әнұранын шатастырып алды.
• 2014 жылы бокстан Оңтүстік Кореяда өткен әлем чемпионатында Қазақстанның ескі Әнұраны шырқалды.

• 2015 жылы Финляндияда өткен хоккей лигасында «Барыс» – «Йокерит» ойынында тағы сол жағдай қайталанды.

• Сол жылы Хорватиядағы Golden Spin турнирінде марқұм Денис Тенді марапаттау кезінде бұрынғы Әнұранымыз және бір қосылды.

• Тағы да 2015 жыл. Ауыр атлетикадан РФ президентінің кубогы кезінде қазақстандық зілтемірші Илья Ильинді марапаттау рәсімінде елдік ұран «Жаралған намыстан...» деп басталды.

• Онымен қоймай, ескі Әнұран бір жылда төртінші рет тағы сол Ресейде қосылды. Каратэ киокушинкайдан Хабаров қаласында өткен әлем чемпионатының марапаттау рәсімінде.

• 2017 жылы Сочиде өткен самбодан әлем чемпионатында ресейлік ұйымдастырушылар Есет Қуановты марапаттау барысында қазақ Әнұранын кезекті рет шатастырып алды.

• Сол 2017 жылдың 17 маусымында Сингапурдағы ММА бойынша Азия чемпионатында Қазақстан спортшысын марапаттау рәсімінде тағы ескі Әнұран қайталанды.

• 2020 жылы Мексикада өткен Садриддин Ахмедов пен Стивен Даньоның кездесуі алдында да ыңғайсыздық болды. Қазақстан Әнұранының орнында Канаданікі сарнап тұрды. Сол сәтте намысқой боксшымыз ұйымдастырушыларға наразылық танытты.
• 2021 жылы да Испанияда өткен гандболдан әлем чемпионатында әуенімізден жаңылдық... Жалпы, біз Әнұранды жаппай жатқа білетін жұртпыз ба? Қаншалықты жаттағанын көшедегілерден әлеуметтік тәжірибе ретінде сұрап көру керек екен.

Еркеғали БОЛАТҰЛЫ