Трамп «қатты ашулы», ал Зеленский минералдар жөнінде келісім жасауы керек, – кеңесші

Украинаның маңызды минералдары үшін күрес туралы Рос Аткинстің шолуы

АҚШ-тың Ұлттық қауіпсіздік жөніндегі кеңесшісі Майк Уолцтың айтуынша, Украина президенті Владимир Зеленский келіссөздер үстеліне қайта оралып, АҚШ-қа Украинаның стратегиялық минералдарына қол жеткізу жөнінде келісім жасауы қажет.

Сәрсенбі күні Зеленский АҚШ-тың сирек кездесетін жер минералдарының белгілі бір үлесін алу жөніндегі талабын қабылдаудан бас тартты. Трамптың пікірінше, бұл – АҚШ-тың Украинаға соғыс кезінде көрсеткен көмегінің орнын толтыратын «келісім» болар еді.

Бұл мәселе бейсенбі күні Ақ үйде өткен брифингте көтеріліп, Киевте Зеленский мен АҚШ-тың Украинадағы арнайы өкілі Кит Келлог арасындағы кездесуді көлеңкеде қалдырды.

Уолцтың айтуынша, Ақ үй Зеленскийдің осы аптада АҚШ президенті Дональд Трампқа бағыттаған «қабылдауға болмайтын» сындарына байланысты «өте ашулы».

Украина – литий мен титан сияқты маңызды минералдардың үлкен қоры бар ел, сондай-ақ көмір, газ, мұнай және уран қорлары да ауқымды. Бұл қорлардың жалпы құны миллиардтаған долларды құрайды.

Бейсенбі күні Уолц АҚШ-тың Украинадағы сирек кездесетін минералдарға қол жеткізуін әскери көмектің орнына немесе бұрын көрсетілген қолдаудың өтемі ретінде қарастыруға болатынын айтты.

«Біз украиндарға шын мәнінде керемет, тарихи мүмкіндік ұсындық», – деді кеңесші, бұл келісімнің «тұрақты» және Украина үшін «ең жақсы» қауіпсіздік кепілдігі болатынын атап өтті.

Алайда Зеленский бұл ұсынысты қабылдамай: «Мен өз мемлекетімді сата алмаймын», – деп жауап берді.

Зеленский АҚШ-пен қауіпсіздік келісімін жасауға дайын

X әлеуметтік желісіндегі жазбасында Зеленский АҚШ-тың арнайы өкілімен «майдандағы жағдай, тұтқындарды қайтару және тиімді қауіпсіздік кепілдіктері» туралы егжей-тегжейлі сөйлескенін хабарлады.

«Украина АҚШ президентімен мықты, тиімді инвестициялық және қауіпсіздік келісімін жасауға дайын», – деп жазды ол.

Бейсенбі күні кешке Зеленский Канада, Финляндия, Норвегия және Оңтүстік Африка басшыларымен сөйлескенін айтты. «Украина туралы келіссөздер Украинасыз өтпеуі тиіс», – деп жазды ол X-те.

Келлог неге сұрақтарға жауап бергісі келмеді?

Келлогтың баспасөз мәслихатынан бас тартуының бірнеше себебі болуы мүмкін.

Бұл кездесу оның бастығы Дональд Трамп пен Зеленский арасындағы келіспеушіліктер аясында өтті. Бұған дейін АҚШ президенті украиналық әріптесін «сайлаусыз билігін жалғастырған диктатор» деп атаған болатын.

Трамп сондай-ақ Зеленскийді Ресейдің Украинаға басып кіруін «өзі бастаған» деп айыптады.

Қазір АҚШ БҰҰ-ның Ресейді агрессор деп танып, Украинаның аумақтық тұтастығын мойындайтын қарарын қабылдаудан бас тартуда деген хабарлар тарады.

Бұған дейін Зеленский Сауд Арабиясында өткен келіссөздерден шеттетілген болатын. Ол жерде АҚШ пен Ресейдің жоғары лауазымды өкілдері соғысты тоқтату мүмкіндігін талқылады.

Украина келіссөздер үстелінен шет қалуы мүмкін

Соғыс басталғаннан бері үш жыл өтті. Бұл Ресейдің 2014 жылы Қырымды аннексиялауынан кейінгі толыққанды басып кіруінен басталған еді.

Президенттік қызметіне бір ай ғана болған Трамп АҚШ-тың соғысқа қатысуы оның мүддесіне сай келмейтінін мәлімдеді. Ол АҚШ-тың дәстүрлі сыртқы саясатын күрт өзгертіп, Ресеймен тікелей келіссөз жүргізуді жөн санады.

АҚШ мемлекеттік хатшысы Марко Рубио Эр-Риядтағы Ресей дипломаттарымен төрт сағатқа созылған кездесуден кейін «келіссөздердің алғашқы қадамдары» жасалғанын мәлімдеді. Екі тарап келіссөз жүргізетін топтар құруға келіскен.

Осыдан кейін Трамп Зеленскийді «соғысты бастаушы» деп айыптады. Зеленский бұған жауап ретінде АҚШ президентін «Мәскеудің жалған ақпараттық кеңістігінде өмір сүреді» деп сынға алды.

Трамп бұл сынға «диктатор» деген шабуылмен жауап берді. Сондай-ақ ол Зеленскийдің Украина халқы арасында танымалдығы төмен екенін айтты.

Алдағы уақытта Украина үшін ең үлкен алаңдаушылық – АҚШ пен Ресей арасындағы келіссөздер өзінің қатысуынсыз жалғасуы мүмкін.

«Келіссөздер үстелінен ештеңе алынбайды», – деп мәлімдеді АҚШ вице-президенті Джей Ди Вэнс.

Мәселе мынада: Украина бұл келіссөздер үстелінде тіпті отырмайды.