Белгілі кинорежиссер және Канн жеңімпазы қайтыс болды

Канн жеңімпазы, африкалық кинематографтың ізашары Сүлеймен Сиссе 84 жасында қайтыс болды, деп хабарлайды JANABASTAU.KZ ақпарат агенттігі.

Оның қызы Мариам Сиссе Бамако қаласындағы клиникада әкесінің қазасын растап, "Өмірін кино мен өнерге арнаған адамнан айырылғанымызға қатты қайғырып отырмыз" деп мәлімдеді. Өлімінің себебі әзірге белгісіз.

Өрлеу жолы

Сиссе 1987 жылы өзінің Yeelen (Жарық) фильмімен Канн кинофестивалінің қазылар алқасының арнайы жүлдесін жеңіп алып, бұл марапатқа ие болған Сахараның оңтүстігінен шыққан алғашқы режиссер атанды. Оның шығармашылық жолы 50 жылдан астам уақытқа созылып, көптеген марапаттарға ие болды.

2023 жылы Канн фестивалі Сиссені Carrosse d'Or жүлдесімен марапаттады. Бұл сыйлық кинематография тарихында батылдығымен, жоғары талапшылдығымен және сахналаудағы ымырасыздығымен ерекшеленген режиссерлерге беріледі.

Сиссе екі рет Панафрикалық кинофестивальде (Fespaco) бас жүлдені жеңіп алды. Қайтыс болар алдында ол осы сенбіде басталатын фестивальде қазылар алқасының төрағасы болу үшін Буркина-Фасоға сапар шекпек еді.

Құрмет пен қоштасу

Сиссенің Африкалық кино өнеріне қосқан үлесі зор болғандықтан, оның қазасына байланысты көптеген құрмет сөздері айтылуда. Мали мәдениет министрі Мамоу Даффе оны "Африка киносының алып тұлғасы" деп атап, көңіл айтты. Ал белгілі малилік режиссер Бубакар Сидибе ел киноиндустриясы "қара жамылды" деді.

Кино сүйер қауым Сиссенің шығармаларын олардың күрделілігі, саяси маңыздылығы және терең гуманизмі үшін жоғары бағалады. 1975 жылы түсірілген Den Muso (Жас қыз) фильмі бамбар тіліне аударылып, Африканың классикалық шығармаларының қатарына енді. Фильм зорлық-зомбылық көрген жас қыздың отбасы тарапынан қабылданбауын баяндайды. Бұл туынды Малидің билігі тарапынан тыйым салынған, ал Сиссе француз қаржыландыруын қабылдағаны үшін түрмеге қамалды. Ол қамауда отырған кезде өзінің келесі Baara (Жұмыс) атты фильміне сценарий жазды.

Сиссенің басқа да танымал фильмдеріне 1981 жылы шыққан Finyè (Жел) және 1987 жылы Канн фестивалінде марапатталған Yeelen (Жарық) жатады. Оның соңғы фильмі 1995 жылы түсірілген Waati (Уақыт).

Африка киносының қолдаушысы

Бамакода дүниеге келген Сиссе балалық шағының біраз бөлігін көршілес Сенегалда өткізді. Кейін ол Мәскеуде кинематография мамандығы бойынша білім алып, Африканың алғашқы кәсіби режиссерлерінің бірі болды.

Сиссе Африка киносының дамуы үшін үкіметтің қолдауын және инвестиция тартуды насихаттаған. Ол Батыс Африканың кино және аудиовизуалды кәсіпкерлер одағын құрған.

Сиссе африкалық киноның дамуына кедергі келтіретін цензура мен Батыс қаржыландыруына тәуелділікті сынға алып, жас режиссерлерге өз қаржылық дербестігін табуға шақырды.

Қайтыс боларынан бірнеше сағат бұрын ол Мали үкіметін елдегі киноиндустрияны дамытуға көмек көрсетуге шақырды. "Тек кино түсіру жеткіліксіз, ол туындыларды көрермендерге де жеткізу керек" деп мәлімдеді ол.

"Билік бізге кинотеатрлар салуға көмектессін," – деп, AFP агенттігі Сиссенің сөзін келтірді.

Ұлы мұра

Сиссенің Африкалық кинематографияға тигізген әсері орасан. Оның шығармашылығы мен ұстанымы болашақ режиссерлерге шабыт беріп, Африкалық кино өнерінің өркендеуіне зор ықпал етті. Кино әлемі оны ұмытпай, оның артында қалдырған мұрасы мәңгі есте қалады.