Болашақта қандай білім жүйесі жүргізілетінін болжауға ғана болады

«Мұғалімдік мамандық – бұл адамтану, адамның күрделі және қызықты, рухани жан дүниесіне үңілу». В.А.Сухамлинский Адами капитал әрқашан экономиканың, мемлекеттің және жалпы қоғам дамуының негізгі өндірістік және әлеуметтік факторы болып табылады. Оның даму деңгейі тәрбиемен, ақпараттық қауіпсіздікпен, денсаулықпен және біліммен анықталады. Әрине, ең маңыздысы – соңғы фактор. Кеңес одағында білім беру жүйесі айтарлықтай өзгерістерге ұшырады. 20 ғасырдың басында педагогикалық процесте «тұлғаның үйлесімді дамуының» бағдары белгіленді. Алайда бұл принцип іс-жүзінде тиімді жүзеге асырылған жоқ. Жеке тұлғаның қасиеттерін дамыту мемлекеттің міндеттеріне сәйкес жүзеге асырылды. Мектеп түлектері кеңес мектебінің құндылықтары мен коммунистік өмір салтын бойына сіңірді. 20 ғасырдың аяғында жалпы білім беру жүйесінің дағдарысы айқын көрінді. Сол кезеңнің білім беру саласындағы маңызды тенденцияларының бірі – мұғалім мамандығының беделінің бірте-бірте құлдырауы болды. Егер 70-80 жылдары мамандық сұранысқа ие және құрметті болса, 80 - жылдары жағдай өзгерді. Мұғалімдерге еңбекақы төлеу деңгейінің төмендеуіне байланысты педагогикалық ұжым біліктілігі төмен қызметкерлермен толықты. Құзыретті мамандар қызметтің басқа салаларын таңдады. Білім берудегі дағдарыс бүгінгі таңда мұғалім мамандығының беделінің төмендеуінен ғана емес, қоғамның тұлға ретіндегі адамға қоятын талаптарының күрт өзгеруінен де көрінеді. Осылайша, қоғамдағы жаһандану процестері ұлттық нарықта да, әлемдік нарықта да бәсекелестіктің күшеюіне себеп болды. Инновациялық жұмыс қазіргі жағдайда бәсекеге қабілеттілікті сақтауға көмектесіп, қолда бар өнімдерді жақсартуға ғана емес, түбегейлі жаңаларын жасауға мүмкіндік береді. Болашақта жоғары білікті маман бола алатын мықты тұлғаны қалыптастыру мектептен басталады. Осыған байланысты мұғалімнің алдында қазіргі қоғамда табысты қызмет ету үшін қажетті дағдыларды одан әрі дамытудың негізін қалау міндеті тұр. Мұғалім оқу-тәрбие процесін, оның ішінде тәрбие мен оқытуды барынша тиімді жүзеге асыруы керек. Шығармашылық тұлғаны қалыптастыру қажеттілігін анықтайтын тағы бір фактор – алтыншы технологиялық тәртіпке көшу. Ол өнеркәсіптің ескі салаларында еңбек тиімділігін арттыруға және оны автоматтандыруға әкеледі. Егер бесінші технологиялық тапсырыс шеңберінде интернет, телекоммуникациялық технологиялар және электроника басымдыққа ие болса, алтыншы технологиялық тапсырыс аясында биотехнологиялардың, нанотехнологиялардың және жасанды интелекттің маңыздылығы арта түседі. Бұл жағдайда дамудың жаңа кезеңінде қажетті құзыреттіліктерді қалыптастыруға мүмкіндік беретін білім мен қоғамда шығармашылыққа қабілетті мамандар көбейеді. Болашақта қандай білім жүйесі жүргізіледі? Тек болжауға ғана болады. Менің ойымша, ұстаздар оқушылардың мәдени дамуына, олардың шығармашылық қабілеттеріне баса назар аударуы керек. Руханиятпен ұштасқан зияткерлік ресурстар күшті және салауатты қоғамды қалыптастыруға мүмкіндік береді. Ал жақсы білім осы жолдың басты құралы болмақ. Біріншіден, қолында смартфоны бар кез келген оқушы интернетке кіріп, мұғалімнен алған ақпаратын қайта тексере алатындай дәрежеге жетті. Егер бұрындары білім көзі мұғалімде болса, қазір интернетте. Оқушы мұғалімнен көп ақпарат білуі мүмкін. Сондықтан бүгінгі ақпараттық заманда мұғалімнің басты міндеті – оқушыға қажетті ақпаратты ажырата білуді, оны іздеу жолы мен дұрыс әрі ұтымды пайдалануды үйрету. Екіншіден, заманға қарай бала психологиясы да өзгерген. Балалардың мұғалімге деген көзқарасы да бөлек. Жаңа заманның балалары әлеуметтік желі арқылы басқа қаладағы не өзге елдердегі балалармен тілдесе алады. Яғни олардың қоғаммен қарым-қатынасы өзгергенін ескеру қажет. Осы тұрғыда мұғалім оқушыға жол сілтейтін, дұрыс бағыт-бағдар бере алатын, ақ пен қараны ажырата білуге үйретуі керек деп ойлаймын. Үшіншіден, мұғалім заманға қарай бейімделіп, әрбір сабағын интерактивті түрде өткізіп, өзге елдердің білім беру тәжірибелерін ескеріп, өзіне ыңғайлы әрі тиімді етіп алса, нәтижесі болатыны анық. Сондықтан да педагог өз пәніне психологиялық тұрғыдан қарап, әдістемелік шеберлікті меңгерген жөн. Қазіргі таңда Ақмола облысы, Қосшы қаласы ІТ мектеп-лицейінде бастауыш сынып оқушыларына білім берудемін. Өз бойыма жауапкершіліктің жүгін артып, «мұғалім» деген мәртебелі атты алып жүргеніме он тоғыз жылға жуық уақыт болды. Педагог деген биік мамандыққа ие болудың асқан ыждағаттылықты, жауапкершілікті, білімділік пен біліктілікті қажет ететінін жан-тәніммен ұғынып, өзімнен кейінгілерге жол сілтеп, бағыт-бағдар көрсету парызым деп білемін. Оқушыларға білім беру барысында менің түйгенім, алдыма үлкен мақсат қоя отырып, шеберліктің шыңына жету, үйренгендерімді үйрету – үлкен жауапкершілікті қажет ететін, сынның елегінен өтіп, үлкен мақсатқа қол созатын игі іс.

Айымгүл Теміржанова, ІТ мектеп-лицейінің бастауыш сынып мұғалімі