ДИАҚБ Қазақстандағы Парламент сайлауы туралы аралық есебін жариялады

ЕҚЫҰ Демократиялық институттар және адам құқықтары жөніндегі бюросы ресми сайтында Мәжіліс және мәслихаттар сайлауы туралы аралық есепті жариялады, деп хабарлайды  janabastau.kz тілшісі ҚазАқпарат агенттігіне сілтеме жасап. Сайлау науқанын өткізу туралы ДИАҚБ СБМ-нің мәліметі бойынша, онлайн және бір мандатты сайлау округтерінде кандидаттар саны көп болуына, осы сайлауға қатысатын екі жаңа саяси партияның болуына байланысты науқан әзірге жанданған болып көрінеді. «Бірінші кезекте партиялар мен кандидаттар жабық жерлерде, негізінен жұмыс орындарында кездесулер ұйымдастырады, плакаттар мен билбордтарды пайдаланады және әлеуметтік желілерде белсенді қатысуды қолдайды», - делінген құжатта. Сондай-ақ, құжатта науқанда бірде-бір жеке тақырып немесе сұрақ басым болмағаны айтылған. Қатысушылар азық-түлік бағасының өсуі, тұрғын үй, қалалық қауіпсіздік және жайлылық, ауыл шаруашылығы, саяси және экономикалық реформалар, шағын және орта бизнесті қолдау, заңның үстемдігі, дұрыс басқару, қоршаған ортаны қорғау, ұлттық қауіспіздік пен тәуелсіздікті сақтау сияқты мәселелер көп талқыланып жатқаны баяндалған. ДИАҚБ СБМ Facebook, Instagram және YouTube сайттарында барлық партиялардың, жекелегенн кандидаттардың және инфлюенсерлердің онлайн-науқанын ДИАҚБ СБМ бақылап отырған. Миссия өкілдерінің пайымынша, партиялар өздерінің аккаунттарын айрықша контент орналастыру үшін, сондай-ақ негізінен оқиғалар туралы бейнероликтерден, фотосуреттерден және сайлауалды плакаттардан тұратын кандидаттардың контентін қайта басып шығару үшін пайдаланып отыр. «Кейбір танымал YouTube арналары сайлау алдындағы пікірталасқа орын бөліп, кандидаттарды дебаттарға шақырды. Қолдаудың белгісі ретінде көптеген ізбасарлары бар танымал тәуелсіз кандидаттар онлайн-кеңістікті ұсынады және тәуелсіз кандидаттарды басқалардан, кейде өздерінің сайлау округтерінен насихаттайды», - деп жазылған аралық есепте. Сондай-ақ, ДИАҚБ миссиясы онлайн БАҚ пен көрсетілімдерді бақылап отырғаныдарын айтады. Шағымдар мен өтініштер туралы Миссия мамандары сайлау туралы нормативтік-құқықтық база дауларды сайлауды өткізу органдарының, мамандандырылған әкімшілік соттардың және Жоғарғы соттың шешуін көздейтінін, сайлауды өткізу органдарының шешімдеріне шағым берудің жалпы мерзімі 10 күн екенін атап өткен. Сайлау комиссияларында шағымдарды қарау үшін бес күн және төменгі деңгейдегі комиссиялардың шешімдеріне шағымдарды қарау үшін үш күн бар. ОСК шешімдеріне Жоғарғы соттың Әкімшілік істер жөніндегі алқасында шағым жасалады. Шағымдар комиссиялар мен соттарға электронды жүйе арқылы берілуі мүмкін және сот отырыстарына онлайн режимінде қатысу мүмкіндігі бар, бұл ДИАҚБ СБМ сұхбаттасушыларының пікірінше, процесті айтарлықтай жеңілдетеді. «ОСК шағымдар мен басқа хабарламалардың дерекқорын жүргізсе де, бұл ақпарат көпшілікке қол жетімді емес. ДИАҚБ СБМ-ның өтініші бойынша 248-ге жуық өтінішті қамтитын ОСК дерекқорынан үзінді алды, олардың көпшілігі байқаушыларды аккредиттеуге, үгіт-насихат және кандидаттарды ұсыну мәселелеріне қатысты құқықтық ережелерді түсіндіру туралы өтініштер болды. Қазіргі уақытта аймақтық әкімшілік соттарға сайлау өткізудің ашықтығы мен кандидаттарды ұсынуға қатысты округтік сайлау комиссияларының шешімдеріне қатысты шектеулі шағымдар түсті», - делінген құжатта. Сондай-ақ, бірнеше аймақта мамандандырылған әкімшілік соттар округтік сайлау комиссияларының 10 жылдық өмір сүру талаптарын жетік түсіндірмеуіне байланысты бір мандатты округтер бойынша кандидаттарды ұсынудан бас тарту туралы шешімдерін жойғаны айтылған. Осы сот прецедентінен кейін және ОСК-ның түсіндірмесінен кейін көптеген округтік сайлау комиссиялары өз тәжірибелерін өзгерткен.