Лениннің сыңары: Сергей Ильич Ульяновтың белгісіз тағдыры

Тарих кейде күтпеген бұрылыстарға толы. Әлем пролетариатының көсемі Владимир Ильич Лениннің есімі бүкіл әлемге белгілі болғанымен, оның сыңары Сергей Ильич Ульяновтың өмірі көпшілікке беймәлім. Ол Сталиндік репрессиялардан кейін шет елде бас сауғалап, коммунизм мен исламды біріктіру идеясын дамытқанымен, ақыры тарихтың көлеңкесінде қалды, деп жазды janabastau.kz тілшісі интернеттегі ашық дереккөздерге сілтеме жасап. 

Мексикаға басталған ұзақ сапар

1938 жылы Сталиннің қанқұйлы қуғыны коммунистік идеяны жақтаушыларды жан-жаққа тарыдай шашыратып жіберді. Осы тарихи дауыл Сергей Ильич Ульяновты да шетке ығыстыруға мәжбүр етті. Ол ең алдымен Мексикаға тұрақтап, жаңа өмір бастауға тырысты.

Бұл ел оның екінші отанына айналды. Ол осында жұмыс істеп, өз идеяларын дамытумен айналысты. «Тарихты кері бұру» атты алғашқы еңбегі дәл осы жерде жарық көрді. Бұл кітап коммунистік теорияның жаңа бағыттарын қарастырып, кейіннен әлемнің көптеген тілдеріне аударылды. Жалпы алғанда, бұл еңбек қырықтан астам рет қайта басылып, саясаттанушылар арасында кең талқыланды.

Алайда Сергей Ильичтің негізгі мақсаты – коммунистік идеологияны жаңа деңгейге көтеру болды. Ол коммунизмді жергілікті халықтардың мәдениетімен үйлестірудің жолдарын іздеді. Осылайша «коммунизмді исламдандыру» идеясы пайда болды.

Меккеге сапар және исламды зерттеу

Көп ұзамай Сергей Ильич коммунизм мен исламның үйлесімділігін зерттеуге ден қойып, Меккеге сапар шекті. Ол мұнда екі жыл өмір сүріп, исламның қағидаларын терең зерттеді.

Кейбір деректер бойынша, осы кезеңде ол Меккеде үйленіп, одан бір қызы дүниеге келген. Бірақ бұл дерек ресми расталмаған.

Сергей Ильич исламның әлеуметтік құрылымы мен коммунистік қоғам арасындағы ортақ ұқсастықтарды іздеді. Оның пікірінше, исламның әділеттілік принциптері мен коммунизмнің теңдік қағидасы арасында көп ұқсастық бар еді. Алайда бұл идеясы отандастары арасында қолдау таппады.

Ульянов қанша тырысса да, қоғамды исламдандыру арқылы коммунизмді нығайту жоспары жүзеге аспады. Оның көзқарастары дәстүрлі коммунистер мен діни көшбасшылар тарапынан қолдау таппай, ол тағы да жаңа бағыт іздеуге мәжбүр болды.

Кубаға сапар: революцияның соңғы үміті

1950-жылдардың соңында Сергей Ильич Ульянов Фидель Кастроның шақыруымен Кубаға келеді. Бұл кезеңде Кубада коммунистік революция өз күшіне еніп, жаңа мемлекет қалыптасып жатқан еді.

Ол Кубада қалуға шешім қабылдап, Кастроның үкіметіне кеңесші ретінде қызмет етті. Өз өмірінің соңғы жылдарын дәл осы елде өткізіп, жергілікті коммунистік қозғалыстың дамуына ықпал етуге тырысты.

Алайда 1964 жылы оның өміріндегі ең ауыр соққы орын алды – Н.С. Хрущевтің биліктен тайдырылуы. Ол Хрущевті шынайы жақсы көрді, оны коммунизмнің жарқын реформаторы деп есептеді. Сондықтан бұл саяси өзгерісті ауыр қабылдады.

1965 жылы, 95 жасында, Кубада дүниеден өтті. Оның өмірі коммунистік қозғалыстың тарихында белгісіз беттер ретінде қалып қойды.

Сергей Ильич Ульяновтың мұрасы

Сергей Ильич Ульянов – революция мен идеология жолында саяси қуғын-сүргінге ұшыраған, бірақ ешқашан өз идеяларынан бас тартпаған тұлға.

Ол Мексикада коммунистік қозғалысты жалғастырып, еңбектерін жариялады.

Меккеде исламды зерттеп, коммунизм мен діннің ұқсастығын дәлелдеуге тырысты.

Кубада Кастроның үкіметінде қызмет етіп, революциялық процестерге атсалысты.

Бірақ оның негізгі идеялары – «коммунизмді исламдандыру» мен исламдық социализм құру жоспары жүзеге аспай қалды.

Бүгінде оның есімі тарихта белгісіз күйінде қалып отыр. Ол жайлы деректер аз, ал өмірі – жұмбаққа толы. Егер оның идеялары жүзеге асқанда, әлемдік коммунистік қозғалыс мүлде басқа бағытта дамуы мүмкін еді.

Сергей Ильич Ульяновтың өмірі күрделі, сан қырлы, қайшылықтарға толы болды. Ол билік үшін күреспеді, бірақ өз идеяларын әлемге таратуға тырысты. Оның ислам мен коммунизмді біріктіру ұмтылысы да, революциялық қозғалыстарға қосылуы да сәтсіздікке ұшырады. Бірақ ол өз жолынан таймаған, ерік-жігері мықты тұлға болды.

Ол тарихта қалай есте қалады?

Кейбіреулер үшін – ұмыт қалған революционер.

Басқалар үшін – жүйеге сыймаған идеалист.

Ал шын мәнінде, ол – өз заманының қалыптасқан тәртібіне қарсы тұрған, жаңа жол іздеген тұлға еді.

Сергей Ильич Ульяновтың тағдыры – тарихта елеусіз қалған құпиялардың бірі.