Мемлекеттік сатып алу және аудит: Ақмола облысындағы жарты жылдық қорытынды

Ақмола облысында Ішкі мемлекеттік аудит департаментінің (ІМАД) 2025 жылдың алғашқы алты айындағы жұмысының қорытындысы шығарылды. Брифинг барысында ведомство өкілдері мемлекеттік органдарда қандай бұзушылықтар жиі анықталатынын және бақылау жүйесінің қалай өзгеріп жатқанын айтты, деп хабарлайды JANABASTAU.KZ ақпарат агенттігі. 

ІМАД басшысының орынбасары Гүлшат Жапарованың айтуынша, жарты жылда 47 аудиттік іс-шара өткізілді. Тексерулер нәтижесінде жалпы сомасы 10 миллиард теңгеден асатын бұзушылықтар анықталды. Оның ішінде шамамен 1,8 млрд теңге – қаржылық сәйкессіздіктер, 6,7 млрд теңгеден астамы – рәсімдік қателіктер, ал 1,5 млрд теңгеден астамы мемлекеттік сатып алу саласындағы бұзушылықтарға тиесілі.

«Көбінесе біз бюджет қаражатының мердігерлерге іс жүзінде орындалмаған жұмыстар үшін аударылғанын көреміз, – деді Жапарова. – Артық төлемдер, мақсатсыз іссапар шығындары мен сыйақылар да кездеседі».

Бұзушылықтарды жою үшін департамент 38 нұсқама жіберді, оның 23-і орындалды. 26 лауазымды тұлға тәртіптік жауапкершілікке тартылды. Жалпы сомасы 24 млн теңге болатын 290 әкімшілік хаттама жасалды – айыппұлдардың 91%-ы төленді.

Жалақы төлемдерін бақылауға да ерекше назар аударылды. «Онлайн бюджеттік мониторинг» жүйесі арқылы қаңтар–маусым айларында жалпы сомасы 1,8 млрд теңгеден асатын 5 мыңнан астам тәуекелі жоғары төлем анықталды. Оның басым бөлігі білім беру саласына тиесілі, бірақ денсаулық сақтау, мәдениет және спортта да осындай жағдайлар бар.

Камералдық бақылауға жетекшілік ететін ІМАД орынбасары Шарап Сәдуақасовтың айтуынша, 2025 жылдың 1 қаңтарынан бастап «Мемлекеттік сатып алу туралы» жаңа заң күшіне енді. Ол рәсімдерді жеңілдетіп, ашық етуді көздейді. Дегенмен, бұзушылықтар әлі де кездеседі.

«Кейбір тапсырыс берушілер әлеуетті жеткізушілерге жоғары талаптар қоюды жалғастыруда, соның салдарынан тендерлердегі бәсекелестік шектеледі. Электрондық жүйеден тыс, қағаз жүзінде рәсімделген заңсыз келісімшарттар да бар», – деді Сәдуақасов.

Мұндай мысалдар аз емес: конкурс шарттарын бұза отырып көмір сатып алған білім беру бөлімдерінен бастап, миллиондаған теңгеге күмәнді келісімшарттар жасасқан коммуналдық кәсіпорындарға дейін. Бар болғаны жарты жылда 16,7 млн теңгеге 229 әкімшілік хаттама толтырылды.

ІМАД-та жұмыстың жалғасатынын атап өтті. «Бюджет қаражатының жұмсалуына және мемлекеттік сатып алу туралы заңның сақталуына бақылау қатаң болады. Кез келген бұзушылық фактілері дереу тоқтатылады», – деп сендірді департамент өкілдері.