Орыс сыныбында оқып жүр талай қазақ баласы

– Балалар саны күнделікті өзгеруде. Баласына басынан-ақ ана тілін үйретпеген ата-ана ертеңгі күні балаларына үй тап­сырмасын орындауға көмектесе алмайтынынан қорқады. Сондықтан балаға да қиындық тумасын деген оймен бірден орыс сыныбын таңдап жатыр. Биыл жаңадан ашылған сыныптарды қоса санағанда былтырғыдан 5%-ға өзгеріс бар, бірақ балалар санына келгенде, әлі де 20%-ы ғана қазақ сыныбын таңдап отыр. 2-сыныпта бала саны аз болғандықтан, бір қазақ сыныбы қысқартылды. Қазақ сыныптарында Өрлеу, т.б. курстар, жаңартылған бағдарламалар арқасында жақсы өзгеріс көп, бірақ әлі де жетіспеушілік тұстары бар. Өзім қазақ және орыс сыныптарына сабақ бергендіктен, салыстыра аламын. Орыс сыныбының үштікке оқитын баласы да ойын ашық жеткізе алады, ал қазақ сыныптарында, әсіресе бас­тауышта, «Тек сұраққа ғана жауап бер» де­ген сөз  естиді немесе бала өз ойын айт­са, кейде қабылдана бермегендіктен, мұғалімнің айтқанымен ғана ойлау қалып­тасқан. Менің ойымша, ол шынайылықтың түбін жою болып есептеледі. Қазақ сыныбы­ның тәртібі орыс сыныбымен салыстырғанда өте  жоғары, мейірімді, жанашыр, қазақилық бар. Бірақ интеллектуалдық, жаңа идея, шығармашылық, еркін ойлау қабілеті жағынан үнемі төмендеу болып тұратыны байқалады. Биылғы оқу жылын мектепте  екі қазақ сынып – 42, екі орыс сынып – 63 түлек аяқтады, – деді ол. Демек, орыс сыныбын­дағы оқушылар саны әу баста-ақ көп болған. 

«Мектеп табалдырығын алғаш аттау – бала болашағы үшін аса маңызды. Сондықтан баламның сабағын басынан қиындықпен басталғанын құптамадым. Ұлымызды балабақшада да, мектепалды даярлықта да орыс сыныбына бердік. Бір себебі, орыс сыныбы балама еркіндік ту­дыр­ыпты, қазақша қиналады. Өз ортасында қиналып, сабағынан артта болғаны қай ата-анаға ұнасын? Оның үстіне, қазақ сыныбына қарағанда орыс сыныбындағы балалар зерек, пысық келеді деп ойлап қоямын. Оны қоғамнан көріп те жүрміз. Ең бастысы, үйде қазақша сөйлейміз, беретін тәрбиеміз де қазақша. Сондықтан баламның орыс сыныбына баруына отбасымызда ешкім қарсы болмады. Қазақ сыныбына қабылданғанның өзінде ол жабылып қала ма деп уайымдаймын. Был­тыр бала саны жетпегендіктен, жабыл­ған сыныптар болды», – дейді ата-­ана Гүл­жан Ғабитқызы.

«Баласын орыс сыныбына беретін отбасылар әр қалада бар. Көптің арасында орыс сыныбына барған бала ширақ, за­манауи маман болады деген сыңаржақ пікір бар. Ал оқулықтың жағдайына келсек, қазақ тілінде жарық көрген оқу құралдарының сапасы мақтарлықтай емес. Бұл тақырып айтылып та жүр. Жаратылыстану, математика бағытындағы оқулықтар мазмұны қай сыныпқа болса да мазмұны жағынан ұқсас. Мұндағы мәселе –  гумани­тарлық бағыттағы, тілге қатысты оқулық­тардағы олқылық. Кітаптардың сапасына көңілім толмайды. Әдебиет оқулығында көркем шығарма саны аз, бір жылда санаулы ғана еңбекпен танысады. Бұл оқушыны жалықтыратыны сөзсіз. Екінші мәселе, қазақ тілі оқулығына грамматиканы қайта әкелу керек. Грамматикасыз тілді түсіндіру мүмкін емес. Қазақ тілі пән­індегі негізгі мақсат – баланы тілдік қар­ым-қатынасқа үйрету. Құрғақ мәтінмен тілді толық үйрету мүмкін емес. Бұл менің ғана емес, тілге жанашыр барлық маманның бір арнаға тоғысқан ойы. Қазір мұғалімдердің де әлеуеті жақсы деп айта алмаймын. Балабақшадан қазақша білмей келген бала орыс сыныбына баруға міндетті емес. Оған мұғалім сабақтан тыс үйретуі мүмкін. Бірақ оны екінің бірі істемейтіндіктен, әркім өзіне оңай жұмысты мақұлдап отыр», – деді тіл жанашыры Ж. Жақан.