«Қазпошта» газет-журналдардың жаназасын шығарып жатыр»: Басылым құрылтайшылары бас көтерді

Республикалық БАҚ-тар сияқты облыстық газеттер де қиыншылықты көріп жатыр. Таралым жыл сайын кеміп келеді.

Бұрын мемқызметкерлер мен мұғалімдер, бюджет қызметкерлері есебінен ептеп тираж жинап алушы едік. Енді газеттерге «зорлап» жазғызуға болмайды» деген бір ұстаным шығып еді, бәрі де ат-тондарын ала қашатын болды. «Көмектесіп, қолдаңыздар» десек, мұрындарына газеттің не екенінің иісі бармайтындар «дұрыс газет шығарыңдар» деп шіренеді.

Жалпы мемлекет тарапынан БАҚ-қа, соның ішінде газет шығару ісіне мүлдем жаңа көзқарас керек. Болмаса газеттерді жауып тастау керек. Болмаса қаржыландырып, таралымын арттыруға да ортақ күш жұмылдырылуы керек! Олай болмаса, кітап оқитын ұрпақ қалыптастыру жай сөз болып қала береді, - дейді Жабал Ерғалиев.

Шынында да, соңғы уақытта елімізде мерзімді баспасөзге жазылу бағасының күрт өсуі қоғамда орынды алаңдаушылық тудырып отыр.

Ешқандай да басылым өз бағасын көтеруге мүдделі емес. Редакциялардың өміршеңдігі газет-журналдың оқырманға кеңінен тарауына тікелей байланысты. Сондықтан оқырмандар бағаны кім және не себепті өсіріп отырғанын білуі тиіс.

Бүгінгі қымбатшылықтың басты себебі – қағаз, бояу, баспа шығындарының бірнеше есеге артуы және ең негізгісі – «Қазпошта» АҚ тасымалдау тарифтерін жыл сайын едәуір көтеріп келе жатқаны. Бұл баспасөздің өзіне ғана емес, қоғам үшін де ауыр салмақ.

Мәселенің түп-төркіні – газетті ауылдарға дейін жеткізуге берілетін мемлекеттік субсидияның жыл сайын қысқаруы. Субсидия азайған сайын «Қазпошта» тарифті көтеруге мәжбүр екенін мәлімдеп отыр. Осы себепті бүкіл редакциялар бұл шешімнің салдары туралы тиісті органдарға талай рет хат жолдап, мәселені бірлесе шешуді сұрап келеді.

Газет-журнал – бүгінгі аласапыран ақпарат дәуірінде ұлттық құндылықты, салмақты сөзді, сараптамалық ойды сақтайтын бірден-бір алаң. Президент Қасым-Жомарт Кемелұлы айтқандай, баспасөз дәстүрі үзілмеуі керек. Бұл – өркениетті қоғамның белгісі, - деді ол.

Академик, «Қазақ газеттері» ЖШС-нің бас директоры Дихан Қамзабекұлы ағамыз қоғамда көптен бері қордаланып келген күрделі түйінге назар аударды. Расында да соңғы жылдары мерзімді баспасөзге жазылу құнының шектен тыс өсуі көпшіліктің көңілінде орынды алаң тудырып отыр.

Кез келген газет немесе журнал үшін бағаны қымбаттату – табыс емес, амалсыздық. Өйткені басылымның тағдыры, оның таралымы, оқырманмен байланысы – барлығы да қолжетімділікке тікелей тәуелді. Шынайы сұрақ біреу: бағаны шарықтатып тұрған кім, қандай себеп?

Бүгінде баспа материалдарының – қағаздың, бояудың, техникалық қызметтердің шығыны бірнеше есе өсіп отыр. Бірақ ең ауыр салмақ «Қазпошта» АҚ тарапынан жыл сайын көтерілетін тасымал тарифтерінен түсті. Бұл – тек редакциялардың қаржылық жағдайын емес, жалпы қоғамның ақпаратқа қолжетімділігін қиындатып жатқан мәселе.

Түпкі себеп – ауыл-аудандарға газет-журнал таратуды субсидиялайтын мемлекеттік қолдаудың жылдан жылға қысқаруы. Субсидия азайса, «Қазпошта» тарифті ұлғайтады, ал тариф көтерілсе, басылымдар бағаға өзгеріс енгізуге мәжбүр. Осы тізбек салдары туралы редакциялар жауапты мекемелерге талай мәрте хат жолдап, ортақ шешім іздеп келеді, - деген ол Қосшы қала мәртебесін алған сәттен бастап аймақтық «Jana Bastau» газеті жарық көріп келе жатқанын айтты.

Қазір оның шығып жатқанына да 4 жылдан асып барады. Жас қаланың осы бір әлеуметтік-экономикалық және қоғамдық-саяси газеті де дәл сол қиындықтың қақ ортасында тұр. Біздің міндет – өңірдің үнін анық жеткізу, халықтың сөзін жоғалтпау, қоғамға айқын бағдар болу. Сол үшін ұдайы ізденіп, қолжетімді әрі сапалы басылым қалыптастыруға күш салып келеміз.

Қазір баспасөзге тек экономикалық өлшеммен қарау – ұлттық рухқа жасалған қатаң сынақ. Газет-журнал – жай қағаз емес, халықтың ой аймағы, қоғамдық сананың кеңістігі. Сондықтан бұл мәселеде қоғам өкілдері, Парламент, атқарушы билік және журналистер қауымы бірлесе қимылдауы қажет, - деген пікірін жариялады Бауыржан Қарағызұлы. 

«Қазақ газеттері» серіктігінің басшысы Дихан Қамзабекұлы орынды мәселені көтеріпті. «Мұнара» газетінің келер 2026 жылға жазылу бағасын біз де өсірдік. Олай етпесек, газетті шығару мүмкін емес. Себебі газетті бастыру, тарату құны қымбаттап барады. Әсіресе тарату бағасы тіпті аспандап кетті. «Қазпошта» қазір газет-журналдың жаназасын шығарып жатыр деуге болады. Газет бағасының қымбаттауы салдарынан жылдан жылда таралым да азайды.

2024 жылға дейін «Мұнараның» таралымы 30 мыңнан асып жығылса, биыл 25 мыңға жуықтады. Келер жылы тағы да 5 мың таралымнан айырылатын түріміз бар. Осылай кете берсе, ендігі 3-4 жылда газет жабылады деген сөз. «Қазпошта» тасымалдау тарифіне қатысы шешімін өзгертпесе, елдегі газет-журналдың көбінің күні қараң. Тиісті мекемелер мәселеге мән береді деген үміт бар, - деп аяқтады ол жазбасын.

Әзірге ол ұсыныста қандай тақырыптар қозғалғанын дабыра етпей, сабыр сақтай тұру керек боп тұр. Себебі, күні бұрын күркіреумен кемел шешім шықпайды. Әліптің артын бағайық! - деп жазды депутат.