Халық медициналық сақтандырудан неге қашады?

Қосшыда 4 мың адамның медициналық сақтандыруы бар. Қала халқы жылдан жылға медициналық сақтандыруға деген көзқарасын өзгертіп, бір жүйеге түсіп келеді. Дегенмен де, көпшілік медициналық сақтандырудың өзінен  сақтанып, басын алып қашады. Бұның себебі неде?

Бұл жүйе Қазақстан үшін таңсық жүйе емес. Сонда да халықтың енжарлық танытып, біле қоймайтыны несі екен? Бұл сұраққа Қосшы қаласының пациенттерді қолдау қызметкері Молдыбаева Айнагүл «Біздің қаланың тұрғындары әлі бұл жүйе туралы біле бермейді. Себебі, насихат аз. Әрі ақпаратты теріс түсініп жатады. Мен әлеуметтік желіге міндетті медициналық сақтандыру туралы посттар салып тұрамын. Сонда халықтан еститін сұрағым – «Біз не үшін ақша төлейміз?» деп жауап берді. Мысалы 2017 жылы ел бюджетіне  23 млрд теңге көлемінде міндетті сақтандыру жарнасы түскен. Ақша медицина саласын өркендетуге жіберілді. Міндетті медициналық сақтандыру көптеген дамыған мемлекеттерде бар. Мәселен, Германия, Франция, Голландия, Австрия, Бельгия, Швейцария сияқты Еуропа елдерінде міндетті медициналық сақтандыру жүйесі қолданылады. Қазақстан жүйесіне де еніп,  сақтандырудан түскен ақша арқылы ел медицинасын дамытса құптарлық, әрі тиімді іс болар еді. Медициналық сақтандыруды ең алғаш канцлер Отто фон Бисмарк ең Германияға ХІХ ғасырда енгізген. Сонымен 2 ғасырдан кейін көшке ілескен,  Қазақстанның сақтандыру жүйесі қалай жұмыс жасап жатыр? Міндетті әлеуметтік сақтандыру жүйесі ар­қы­лы алдымен медицина саласына түсетін қаржыны ұлғайтуды мақсат етіп отыр. Қаржы көбейсе, денсаулық саласындағы бірталай мәселе шешіліп, қызмет көрсетудің сапасы артады деген үміт бар. Міндетті медициналық сақтандырудан елде мына мәселелер шешімін тауып келеді: мемлекеттік медициналық мекемелерде кезек мәселесі, дәрігерлердің жетіспеушілігі, мамандардың кәсіби деңгейінің төмендігі. Бұл туралы «Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры» КЕАҚ басқарушы директоры Ерік Байжүнісов «Сақтандыру жүйесі дәрігерлердің арасында, емдеу ұйымдарының ортасында бәсекелестік туғызады. Қай маманға адам көп қаралса немесе қай емхана мен ауруханаға халық көбірек жүгінсе, соған аударылатын қаражат көлемі де ұлғаяды. Әлеуметтік медициналық сақ­тан­дыру қоры өздерімен келісімшарт жасасқан ауруханалар мен ем­ха­наларға тиісті қаржыны аударады да оның мақсатты жұмсалуын қадағалап отырады. Өйткені сақ­тандыру қоры мемлекеттік мекеме емес, өз алдына дербес ұйым болғандықтан оның әрі қарайғы дамуы қордағы жинақталған қаражатқа тікелей байланыс­ты», – дейді. Қазақстандағы міндетті медициналық сақ­тандыру жүйесіні халықты дәрі-дәрмекпен қамтамасыз ету мәселесін де шешу үстінде. Мысалы мемлекет кепілдендірілген көмек бойынша 40-тан астам ауру түріне  200-ден астам дәріні тегін береді. Аурудың қаншама түрі бар. Емделудің бағасын естігенде қаншама адамның көңілі құлазып, үміті өшіп жатады. Медициналық сақтандыруға жарна төлеу арқылы біз басқа да адамдардың өмірін құтқара аламыз. Әлгі Абайдың «Адамзаттың бәрін сүй, бауырым деп» дегені осы емес пе? Бірімізді қазақ біріміз дос көрмесек, не болғанын болғанымыз?! Жылдап ауруханаға бармайтын, тексерілмейтін адамдар бар. Дәрігерлік көмекке жүгінбейтіндер де міндетті медициналық жарнасын төлеп отыр. Себебі бұл – әрі өзінің денсаулығын сақтау, әрі өзгенің денсаулығына жанашырлық. Иә, медициналық сақтандырудың кемшіліктері әлі көп. Ол дәрігерлерге де, пациенттерге де қолжетімді, ыңғайлы болуы керек.  Медицинасы дамыған ел­дер­дің тәжірибесіне сүйенсек, онда елдің дені сау ұлт болып қа­лыптасуына үш топ жауапты. Оның біріншісі – мемлекет болса, екіншісі – жұмыс беру­шілер, ал үшіншісі – халық. Осы үш топтың күші біріккенде ғана денсаулық саласындағы қордаланған мәселелерді оңынан шешіп, саланы дамытуға болады. Мысалы, әрбір мемлекет өзі­нің азаматтарына қол ұшын беріп, денсаулығын сақ­тан­дыру­ға кепілдік береді. Жұмыс беруші­лер немесе кәсіпкерлер қол астын­дағы еңбеккерлерді жазатайым жағдайлардан сақтандыруға мүд­делі болса, қарапайым халық өз денсаулығына өзі ұқыптылықпен қарап, дер кезінде дәрігерге қара­луы тиіс. «Ауырып ем іздегенше, ауырмаудың жолын ізде» дейді. Демек, сырқат бастапқы сатысында анықталса, оны емдеу де жеңіл, яғни мемлекетке онша сал­мақ түспейді. Ал артылған қаражат медицинаның басқа өзекті саласына жұмсалар еді. Міндетті медициналық сақтандырудың арқасында  медицина  саласындағы барлық кемшіліктерден құтыламыз деп айту қиын. Дегенмен бұл жүйе медицина саласының, халықтың әлеуетін біршама арттыратыны анық. Медициналық сақтандырудан қашу - шешім емес. Халық болып жұмылып, цифрлы технология мен заман талабының жаңа жүйелерінің сапасын арттыруымыз қажет.

Әлия Жүсіпова, «ӘМСҚ» КЕАҚ Ақмола облысы бойынша филиалының директоры

             МӘМС жүйесіндегі мәртебеңізді қалай білуге болады?

  Егер сіз сақтандырылған мәртебеңізді және өзіңіз үшін жарналардың түсетінін не түспейтінін білмесеңіз, оны бірнеше жолмен тексеруге болады. Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры сақтандырылғандарға МӘМС бойынша қажетті медициналық қызметтерді қалай алуға болатынын айтып берді. Көптеген адамдар міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру шеңберінде медициналық көмекті қалай алуға болады деп ойлайды, өйткені МӘМС бойынша тар бейінді дәрігерлердің консультациялары, гормондарға талдаулар, КТ/МРТ және басқа да қажетті диагностикалық қызметтер қолжетімді болып келеді.   Бірінші қадам-өзіңіздің сақтандыру мәртебеңізді тексеру. Міндетті медициналық сақтандыру жүйесіндегі мәртебеңізді бірнеше жолмен тексеруге болады.

1. Egov.kz. электрондық үкімет порталы

Ол үшін «Денсаулық сақтау» бөлімінде «Медициналық қызметтерді тұтынушы ретінде қатысу туралы және міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесінде аударылған аударымдар және (немесе) жарналар сомасы туралы ақпарат беру» қызметін табу, «Қызметке тапсырыс беру» батырмасын басу, ЖСН-ді енгізу қажет. Нәтиже 10 минут ішінде пайда болады.

2. Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының fms.kz ресми сайты

«Мәртебені анықтау» қалқымалы терезесі сайт бетінің оң жақ бұрышында орналасқан. Оны басу және ЖСН-ді енгізу жеткілікті.

3. Goldau 24/7 мобильді қосымшасы.

PlayMarket немесе AppStore-да қосымшаны жүктеп алыңыз. Мәзірде «Сақтандырылу мәртебесін тексеру» бөлімін таңдап, ЖСН-ді енгізу қажет. Терезеде мәртебе және алдыңғы 12 айға төлемдердің болуы туралы ақпарат пайда болады.

1. Telegram-дағы @SaqtandyrýBot.

Ботты іске қосу үшін келесі сілтемені ашу керек: https://t.me/SaqtandyryBot немесе іздеу жолына оның атын енгізіңіз, содан кейін «Сақтандыру мәртебесін анықтау» бөлімін таңдаңыз, ЖСН-ді енгізіңіз. Алдыңғы 12 айдағы төлемдердің жағдайы мен бар - жоғы туралы ақпарат көрсетіледі. Сақтандырылған мәртебеңіздің бар екенін тексергеннен кейін, сіздің МӘМС тізбесі бойынша сақтандырылған азаматтарға көрсетілетін медициналық қызметтерді пайдалануға құқығыңыз бар. Ол үшін Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорының жеткізушісі болып табылатын алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсететін медициналық ұйымдардың біріне бекітілгеніңізді тексеру қажет. Бекітілмеген жағдайда, egov.kz. сайты арқылы бекітілуге өтінім беріңіз. Енді сіз өзіңіздің учаскелік дәрігеріңіздің қабылдауына жазыла аласыз. Көрсетілімдер болған кезде дәрігер базалық немесе кеңейтілген талдаулар тізбесіне жолдама жазады, қажет болған жағдайда сіздің денсаулығыңыздың жай-күйін бағалау және емдеуді тағайындау үшін диагностикалық тексеруге немесе тар бейінді маманның консультациясына жібереді. Бұл қызметтердің барлығын МӘМС аясында Әлеуметтік медициналық сақтандыру қоры төлейді, пациент олар үшін ақы төлемеуі керек. Егер сізде медициналық көмектің сапасы мен уақтылығы туралы сұрақтар туындаса, сіз емхананың Пациенттерді қолдау және ішкі аудит қызметіне хабарласа аласыз. Егер жағдайды шешу мүмкін болмаса, Әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына келесі кері байланыс арналары арқылы өтініш жіберуге болады: fms.kz ресми сайты, 1406 байланыс орталығы, Qoldau 24/7 мобильді қосымшасы, Telegramдағы SaqtandyrýBot немесе біздің филиалының телефоны арқылы: 8(7162)551356.