Мемлекет қазақстандықтарға қандай арнаулы әлеуметтік қызметтерге кепілдік береді?

Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2023 жылғы 15 маусымдағы бұйрығымен «Арнаулы әлеуметтік қызметтердің кепілдік берілген көлемінің тізбегі» бекітілді, деп хабарлайды JanaBastau. Арнаулы әлеуметтік қызметтердің кепілдік берілген көлемінің тізбегі мыналарды қамтиды: әлеуметтік-тұрмыстық; әлеуметтік-медициналық; әлеуметтік-психологиялық; әлеуметтік-педагогикалық; әлеуметтік-еңбек; әлеуметтік-мәдени; әлеуметтік-экономикалық; әлеуметтік-құқықтық қызметтер. Бұл бағытқа не кіргенін, жаңартулар жайлы халықтың білгені абзал. Сол себепті те талдап, беріп отырмыз. Әлеуметтік-тұрмыстық қызметтер Мәселен, тұрмыста қызмет алушылардың тыныс-тіршілігін қолдауға бағытталған әлеуметтік-тұрмыстық қызметтерге мыналар жатады: жеке қызмет көрсету және гигиеналық сипаттағы әлеуметтік-тұрмыстық қызметтер көрсету; ұйымдарда оңалту, емдеу, білім беру; мәдени іс-шараларда жиһазбен және (немесе) мамандандырылған жабдықтармен жарақтандырылған үй-жайлармен қамту; паллиативтік көмекті ұйымдастыру; діни рәсімдерді орындау; емдеу-еңбек қызметін ұйымдастыру; өзіне-өзі қызмет көрсету дағдыларына, тұрмыстық бағдарлау негіздеріне оқыту; мүгедектігі бар адамдар мен 18 жастан асқан адамдар үшін жұмыс орындарын ұйымдастыру үшін жағдай жасау, оларға денсаулық жағдайы бойынша жұмыс қарсы көрсетілмейді; сыртқы көмекке жүгінбей-ақ тұрмыстық қажеттіліктерді жүзеге асыруды қамтамасыз ететін бейімделген үй-жайлар мен бұйымдар беру; тұру жағдайларын қолдау бойынша қызметтер көрсету; рационалды және диеталық тамақтануды қамтамасыз ету; тұрмыстық қызмет көрсетумен қамтамасыз ету (іш киімді, киімді, төсек-орындарды жуу, кептіру, үтіктеу, дезинфекциялау); қызмет алушылардың отбасы мүшелерін жеке қызмет көрсету және санитарлық-гигиеналық сипаттағы практикалық дағдыларға оқыту; қарттарға, мүгедектерге және үйсіз адамдарға хат жазуға және оқуға көмек көрсету; ыстық түскі ас, азық-түлік және азық-түлік емес тауарларды сатып алу және үйге жеткізу; қарттар мен мүгедектерге тамақ дайындауға, заттарды жууға, пештерді жағуға, отын, көмір және су жеткізуге көмектесу; үйсіз адамдарды қабылдау және уақытша орналастыру; үйсіз адамдарға төсек-орын, жиһаз беру, төсек-орынмен, жеке гигиена заттарымен және іш киіммен қамтамасыз ету; қарттар мен мүгедектігі бар, жүріп-тұруында қиындықтары бар және өз бетінше қызмет көрсетуге қабілетсіз адамдардың болуы үшін жағдайлар жасау; үйсіз адамдардың санитарлық-гигиеналық рәсімдерді (Душ немесе ванна бөлмелері, санитарлық тораптар)жүзеге асыруы үшін жағдайлар жасау; жол жүру құжаттарын сатып алу және жол жүру уақытында азық түлікпен қамтамасыз ету арқылы үйсіз адамдарды бұрынғы тұрғылықты жеріне жөнелтуге жәрдемдесу; болу орны бойынша тіркеу үшін құжаттарды ресімдеуге жәрдемдесу. Әлеуметтік-медициналық қызметтер Қызмет алушылардың денсаулығын сақтауға және жақсартуға бағытталған әлеуметтік-медициналық қызметтерге мыналар жатады: медициналық-әлеуметтік тексеруді ұйымдастыру және жүргізу; дәрігерге дейінгі көмек көрсету; медициналық-әлеуметтік сараптама жүргізуге жәрдемдесу; тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемін алуға жәрдемдесу; мүгедектігі бар адамдарды абилитациялау мен оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес санаторий-курорттық емдеуді, техникалық көмекші (компенсаторлық) құралдармен, міндетті гигиеналық құралдармен қамтамасыз етуге жәрдемдесу; қызмет алушыларды техникалық көмекші (компенсаторлық) және міндетті гигиеналық құралдарды пайдалануға үйрету; мүгедектігі бар адамды оңалту мен оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес протездік-ортопедиялық және есту протездік көмек алуға жәрдемдесу; әлеуметтік-медициналық мәселелер бойынша, оның ішінде жасқа бейімделу мәселелері бойынша кеңес беру; денсаулыққа байланысты рәсімдерді жүргізу; алғашқы медициналық тексеруді және алғашқы санитарлық өңдеуді жүргізу; қызмет алушылардың денсаулығының жай-күйін ескере отырып, олардың күтімін қамтамасыз ету; алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсету; санитарлық-гигиеналық қызмет көрсету; емдеу-сауықтыру іс-шараларын, оның ішінде денсаулық сақтау мекемелерінде ұйымдастыру; әлеуметтік-медициналық сипаттағы оңалту іс-шараларын жүргізу; емдеуші дәрігердің тағайындауына сәйкес медициналық процедураларды жүргізу (тері астына және бұлшықет ішіне инъекциялар, компресс салу, таңу, қысымды жараларды, жара беттерін өңдеу, тазарту клизмаларын орындау, зертханалық зерттеулер жүргізу үшін материалдар алу, катетерлер мен басқа да медициналық бұйымдарды пайдалануға көмек көрсету); дәрігерді үйге шақыру және денсаулық сақтау ұйымдарында қызмет алушыларды сүйемелдеу; балаларды, тірек-қимыл аппараты бұзылған балаларды патронаждық бақылау (ОДА); отбасы мүшелерін үйде жүргізілетін медициналық күтім негіздеріне оқыту; денсаулық сақтау мекемелерінде емделуге мұқтаж үйсіз адамдарды емдеуге жатқызуға және сүйемелдеуге жәрдемдесу. Әлеуметтік-психологиялық қызметтер Қызмет алушылардың әлеуметтік бейімделуіне, әлеуметтенуіне және тіршілік ету ортасына интеграциялануына бағытталған психологиялық жай-күйін түзетуді көздейтін әлеуметтік-психологиялық қызметтерге мыналар жатады: психологиялық диагностика және жеке тұлғаны тексеру; әлеуметтік-психологиялық патронаж (жүйелі бақылау); мүгедектігі бар адамдармен, қарттармен және үйсіз адамдармен психопрофилактикалық жұмыс; қызмет алушыларға психологиялық көмек көрсету, оның ішінде әңгімелесу, қарым-қатынас, тыңдау, жігерлендіру, белсенділікке ынталандыру; қызмет алушыларды психологиялық түзету; қызмет алушылар мен бірге тұратын отбасы мүшелеріне психологиялық қолдау көрсету; қолайлы психологиялық ахуалды қамтамасыз ету, жанжалды жағдайлардың алдын алу және жою үшін отбасы мүшелеріне психологиялық көмек көрсету; психологиялық кеңес беру; шұғыл психологиялық көмек; өзара қолдау топтарында, қарым-қатынас клубтарында сабақтар өткізу. Әлеуметтік-еңбек қызметтері Қызмет алушыларда еңбек дағдыларын қалыптастыруға, 18 жастан асқан адамдарға, мүгедектігі бар адамдарға, қарттар мен үйсіз адамдарға еңбек дағдыларын сақтау және дамыту және еңбек қызметін ұйымдастыру үшін жағдайлар жасауға бағытталған әлеуметтік-еңбек қызметтеріне мыналар жатады: қызмет алушылардың қолда бар еңбек дағдыларын тексеру бойынша іс-шаралар өткізу; емдеу-еңбек қызметін жүргізу; бұзылған балалардың, мүгедектігі бар адамдардың кәсіптік бағдарлануы; мүгедектігі бар адамдарды кәсіби оңалту; бейін бойынша еңбек дағдыларын қалыптастыру; қызмет алушыларды қолжетімді кәсіптік дағдыларға оқыту жөніндегі іс-шараларды өткізуге жәрдемдесу; қарттар мен 18 жастан асқан адамдардың жоғалған тұрмыстық дағдыларын қалпына келтіру жөніндегі қызметтер; жеке дене және ақыл-ой қабілеттеріне сәйкес мамандық алуға жәрдемдесу; үйсіз адамдардың қоғамдық пайдалы жұмыстарға қатысуы. Әлеуметтік-мәдени қызметтер Бос уақытты ұйымдастыруға, әлеуметтік-мәдени іс-шараларды өткізуге және оларға қызмет алушыларды тартуға бағытталған әлеуметтік-мәдени қызметтер мыналарды қамтиды: мерекелер мен демалыс іс-шараларын ұйымдастыру; клуб және үйірме жұмыстарын ұйымдастыру және өткізу; қызмет алушыларды бос уақыт іс-шараларына, Мәдени іс-шараларға қатысуға тарту (экскурсиялар ұйымдастыру, театрларға, көрмелерге, концерттерге және басқа да іс-шараларға қатысу). Әлеуметтік-экономикалық қызметтер Қызмет алушылардың өмір сүру деңгейін қолдауға және жақсартуға бағытталған әлеуметтік-экономикалық қызметтерге мыналар жатады: әлеуметтік төлемдерді, жәрдемақыларды, алименттерді және басқа да төлем түрлерін алуға жәрдемдесу; қарттар мен мүгедектігі бар адамдарға, сондай-ақ 18 жастан асқан балаларды тәрбиелеп отырған және оларға күтім жасайтын отбасыларға өзін-өзі қамтамасыз ету және отбасының материалдық жағдайын жақсарту мәселелері бойынша кеңес беру. Әлеуметтік-құқықтық қызметтер Құқықтық мәртебені сақтауға немесе өзгертуге, заң көмегін көрсетуге, қызмет алушылардың заңды құқықтары мен мүдделерін қорғауға бағытталған әлеуметтік-құқықтық қызметтерге мыналар жатады: арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету саласында және Қазақстан Республикасының әлеуметтік қорғау саласындағы заңнамасына сәйкес әлеуметтік қамсыздандыру және көмек алу құқықтарына байланысты мәселелер бойынша заңгерлік консультация беру; заңды маңызы бар құжаттарды ресімдеуге көмек; арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін және қызмет алушылардың заңды құқықтарын бұзатын немесе оларға қысым жасайтын ұйымдардың әрекеттеріне немесе әрекетсіздігіне өтініштерді дайындауға және беруге көмек көрсету; заң көмегін көрсету және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген жеңілдіктер мен артықшылықтарды, әлеуметтік төлемдерді алуға жәрдемдесу; ҚР Азаматтық кодексінде белгіленген тәртіппен сенімхат бойынша жәрдемақылар, басқа да әлеуметтік төлемдер алу; құжаттарды ресімдеуге көмекті қоса алғанда, жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балаларды асырап алу, қорғаншылық және қамқоршылық мәселелері бойынша заңгерлік кеңес беру; "Адвокаттық қызмет туралы"заңда АІЖК белгілеген жағдайларда және тәртіппен адвокаттың тегін заң көмегін алуға жәрдемдесу; қызмет алушыларға немесе олардың отбасы мүшелеріне жасалған физикалық және психикалық зорлық-зомбылыққа кінәлі адамдарды қылмыстық жауапкершілікке тартуға жәрдемдесу; қорғаншылық және қамқоршылық органдарына балаларды, оның ішінде бұзылған балаларды асырап алуға, қамқоршылыққа, патронатқа, қорғаншылыққа орналастыруға жәрдемдесу; қызмет алушыларды арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсететін мекемелерге, ұйымдарға орналастыруға жәрдемдесу, оның ішінде құжаттарды ресімдеуге көмек көрсету; қызмет алушыларға жұмысқа орналасу үшін құжаттарды ресімдеуде, жеке басын куәландыратын құжатты және заңды маңызы бар құжаттарды алуда заң көмегін көрсетуге жәрдемдесу; қарттар мен мүгедек адамдарды үйсіз адамдар қатарынан Халықты әлеуметтік қорғаудың стационарлық мекемелеріне орналастыру үшін қажетті құжаттарды ресімдеуге жәрдемдесу. Арнаулы әлеуметтік қызметтерге мұқтаж адамдар тобы әлеуметтік Кодекстің 133-бабында белгіленген. Адам (отбасы) арнаулы әлеуметтік қызметтерге мұқтаж деп мынадай негіздер бойынша танылады:

• жетімдік;
• ата-ана қамқорлығының болмауы;
• кәмелетке толмағандардың қараусыздығы, оның ішінде девиантты мінез-құлық;
• кәмелетке толмағандардың арнайы білім беру ұйымдарында, ерекше режимдегі білім беру ұйымдарында болуы;
• туғаннан үш жасқа дейінгі балалардың ерте психофизикалық даму мүмкіндіктерін шектеу;
• дене және (немесе) ақыл-ой мүмкіндіктеріне байланысты дене функцияларының мүгедектігі және (немесе) тұрақты бұзылуы;
• әлеуметтік маңызы бар аурулар мен айналасындағыларға қауіп төндіретін аурулардың салдарынан тіршілік әрекетін шектеу;
• қартаюға байланысты өзіне-өзі қызмет көрсете алмау;
• әлеуметтік бейімделуге және әлеуметтік депривацияға әкелген қатыгездік;
• баспанасыздық (белгілі бір тұрғылықты жері жоқ адамдар);
• бас бостандығынан айыру орындарынан босату;
• пробация қызметінің есебінде болу.

Бұйрық 2023 жылғы 1 шілдеде қолданысқа енгізілді.

Жасын Жолмырза