Көнеден қалған көне көздер ізі

«Шебердің қолы ортақ, шешеннің сөзі ортақ» деген бабадан келе жатқан нақыл бар. Бүгін осы сөздің тағы бір мәрте куәсі болдым. Кеңсай ауылында Еркебай Бәтигүл деген анам тұрады. Ол 2004 жылы  ҚХР-дан келген. Бұл ауылда тұрғалы жиырма жылға тақап қалса да, анамның бір ерекше қырын біреу білсе, біреу біле бермейді. Бала күнімнен еміс-еміс есімде қалғаны, анам түнде үнемі тық-тық еткізіп біз кесте тігіп отыратын. Көбіне «Төр көрпе, тұскиіз» т.б. Ол кезде бізде электр жарығы деген болмайтын. Анам кішкентай майшамның, не киросин шамның түбіне тақалып ісін тігетін. Бұл істердің бәрін бастан аяқ өзі істейді. Алдымен таңдалған  матаға оюын түсіреді, сосын жіптерін сәйкестендіріп дайындап, кергіш ағашқа керіп тіге бастайды. Бұдан басқа сырмаққа ою салдыру үшін де ауылдастар үнемі анамды шақырып кететін. Ол  6 класстық білімі болса да, оюды ешқандай сызғыш не басқа өлшегіш құралдарсыз дәл-дәл етіп айнытпай салатын. Ал оюларына қарасаң, бұндай дәлдікті геометрияны оқымай қалай салған деп таң-тамаша боласың. Бала күнімде маған да, бауырларыма да үнемі киімді өз қолымен тігіп кидіретін.  

Ал бүгін негізгі әңгімеге арқау болып отырған – ол кісінің тымақ тігу өнері. Үлкен аталарымызға өз қолымен тымақ тігіп бергенін сан рет көрдім. Былтырғы жылы қайын атам бір қызыл түлкісін құдағиына әкеліп :  

-Құдағи, сіз тымақ тігеді екенсіз ғой, маған да бір тымақ тігіп беріңіз-, деп келген болатын.   

Көп өтпей қайын атама әдемі бір тымақ тігіп берді. Бұл тымақтың басқа тымақтан айырмашылығы араға 10-15 жыл салып тігіп отыр. Бір барғанымда  көзіне жас алып,  марқұм шешемнің үйреткен өнері еді деп ескірген қағаз қиындыларын ұстап отыр екен. Жүрек түбінде өз анасына деген сағыныш сыздатып тебірентіп отырған болуы керек...  

Оны мен анамның сандығында, ескі кітаптың ортасында жүретінін көрген едім.   

-Бұл не?- дегенімде:  

-Тымақтың дәлме-дәл үлгісі. Әр бұрыш-бұрышының өте мұқият тігілуі үшін осы үлгіге сүйеніп тігемін-, деді. Бұл іс асқан тиянақтылық пен төзімділікті талап етеді. Төбесі  қатты киізден сырылып, киетін адамның жасына қарай сыртқы матасы таңдалып, негізгі тігістері қолмен тігіледі. Бір түлкіден бір тымақ шығаруға да болады, алайда түлкінің қызыл жерін алу үшін көбіне екі түлкі кетеді екен.    

«Біз жаңғыру жолында бабалардан мирас болып, қанымызға сіңген, бүгінде тамырымызда бүлкілдеп жатқан ізгі қасиеттерді қайта түлетуіміз керек» деп мемлекет басшысының «Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру» атты мақаласында айтылған болатын.  

Менің ойымша, рухани жаңғыру үшін ұлтымыздың ұлттығын дәлелдейтін көне мұраларымызды қадірлеуіміз керек және келешек ұрпаққа аманаттау – басты мақсат.  

Атамыз қазақтан қалған мұраны жаңғыртып, жадында ұстап бүгінге жеткізіп келе жатқаны үшін анамызға: «Мың алғыс!»  

Ауыл тұрғындарына сыйлы, қәдірлі анамның осындай өнері бар екенін мақтанышпен айтып, осылай жария етуді жөн көрдім.  Құдаларың мың жылдық болып, бала-шағаңның ортасында, әкеммен бірге аман-есен жүре бер!

Сләмбекқызы Анаргүл

Кітапханашы